Slachtoffers MH17 op weg naar huis

Nederland -



Oekraïense separatisten laten trein vol lichamen vliegramp na dagen wachten vertrekken.

Onverdraaglijk. Zo omschreef premier Mark Rutte gisteren de extreem trage en mensonterende berging van de lichamen van de slachtoffers van de neergestorte vlucht MH17 van Malaysia Airlines. Forensisch onderzoekers uit Nederland kregen die dag eindelijk toegang tot een deel van het gebied bij Hrabove in het oosten van Oekraïne, waar de brokstukken van de uit de lucht geschoten Boeing liggen verspreid.

Eerder op de dag mochten ze van de gewapende separatisten bij de drie treinwagons met 190 tot mogelijk 250 lichamen op het station van de plaats Torez.



Pas na wederom een dag onderhandelen gaven de separatisten toestemming om de trein met uiteindelijk vier koelwagons aan het begin van de avond te laten vertrekken via Donetsk naar eindbestemming Charkov. Vanuit deze door de Oekraïense overheid gecontroleerde stad moeten de lichamen van de 193 Nederlandse en vermoedelijk ook de andere passagiers snel naar huis gevlogen en geïdentificeerd worden.



Ondanks de opluchting over het vrijgeven van de lichamen blijft de Nederlandse ergernis bestaan over de manier waarop de zwaar bewapende en gemaskerde milities met de slachtoffers zijn omgegaan. De 'geur van rottende lichamen' die gisteren uit de wagons kwam, beschreef een verslaggever als 'overweldigend' en 'veel sterker' dan een dag eerder.



Het koelsysteem bleek 's nachts om onduidelijke reden te zijn uitgeschakeld, onthulde een machinist. Pas in de vroege ochtend was deze weer aangezet. De forensisch onderzoekers lieten de toen nog drie wagons uit voorzorg verzegelen door waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).



Onduidelijk blijft of de berging van slachtoffers en het achterhalen van de oorzaak van de crash expres wordt bemoeilijkt. Duidelijk is wel dat de separatisten amper een centrale commandostructuur kennen. Rutte benadrukte dat er een 'instabiele veiligheidssituatie' in het rampgebied heerst. "Er is geen effectief staatsgezag, maar ook de criminele groeperingen zijn min of meer autonoom aan het werk. Enige tijd geleden zijn al leden van de OVSE ontvoerd. Dit toont aan hoe moeilijk en gevaarlijk het gebied is. De OVSE onderhandelt met de separatisten, die onderling geen coherente samenwerking hebben."

Mede dankzij deze onderhandelingen konden de Nederlandse forensisch experts volgens Rutte gisteren eindelijk aan de slag. De premier noemde dit het eerste 'kleine goede nieuws'. "Dit is alleen geen vanzelfsprekendheid."



Met het afronden van de berging van slachtoffers van de vliegramp in het oosten van Oekraïne, wordt steeds harder geschreeuwd om een antwoord op de vraag wie het toestel donderdag uit lucht heeft geschoten en waarom. De Nederlandse veiligheidsdiensten hebben hierover 'sterke aanwijzingen', zo bevestigde premier Mark Rutte aan de Tweede Kamer.



Toch wilde Rutte er gisteren nog altijd verder niets over kwijt. "Vroegtijdig aanwijzen van de schuldigen voorkomt toegang tot het rampgebied. Dit vermindert de kans om de lichamen terug te halen en harde bewijzen van de oorzaak van de ramp te achterhalen", benadrukte hij.



Rutte zei de 'irritatie' onder de Nederlandse bevolking over zijn voorzichtigheid te begrijpen. "Maar ik vraag begrip. Uitspraken doen over de oorzaak voegt op dit moment niets toe. Het hoofddoel is de lichamen terughalen."



De Oekraïense regering is ondertussen al een 'grondig onderzoek' gestart. Premier Arseni Jatsenjoek sprak gisteren op een persconferentie van een 'terreuraanslag' en een 'misdaad tegen de menselijkheid'. Hij verklaarde nauw samen te werken met de Nederlandse en andere buitenlandse inlichtingendiensten. Rutte bevestigde dit gisteren niet.



Jatsenjoek wees met de beschuldigende vinger niet alleen naar de separatisten in het oosten van zijn land, maar ook naar Rusland. "Alle verantwoordelijken worden voor het gerecht gebracht, inclusief het land dat achter de schermen heeft meegewerkt. Deze criminelen kregen wapens en geld van Rusland en training op Russisch grondgebied."



Eerder beweerde de Amerikaanse minister John Kerry van Buitenlandse Zaken al over bewijs van betrokkenheid van Rusland te beschikken. Onder meer het leveren van een mobiel Buk-luchtafweersysteem, waarmee de op 10 kilometer hoogte vliegende vlucht MH17 donderdagmiddag naar beneden zou zijn geschoten.



Rusland spreekt dit tegen. Volgens generaal Andrei Kartapolov hadden juist Oekraïense eenheden drie tot vier Buk-M1 raketeenheden nabij Donetsk ingezet. "Deze konden doelen tot 35 kilometer hoogte in een omgeving van 22 kilometer bereiken. Voor welk doel? Voor zover bekend hebben de separatistische milities geen luchteenheden", zei hij tegen het persbureau Interfax. Deze Russische nieuwsorganisatie berichtte donderdag overigens als eerste over de vliegtuigcrash en had ook de eerste beelden van de wrakstukken.



De door de Oekraïense separatisten geborgen zwarte dozen met vluchtgegevens zal worden overhandigd aan de Maleisische autoriteiten. Dat maakte premier Mohd Najib Tun Razak gisteravond bekend.